ابزاری که در گذشته دور به قصد حرکت دادن اجسام خیلی سنگین ساخته شد جرثقیل نام دارد که برای بار اول در کشور مصر باستان برای جابجایی سنگ‌های خیلی سنگین برای ساختن اهرام ثلاثه استفاده شد. این جرثقیل‌ها تشکیل شده بود از قرقره و طناب و قلاب که به شکل مرکب یا ساده با نیروی یدی انسان و یا با به کار گرفتن حیوانات، وسایل سنگین را جابجا می‌کردند. بعد از آن جرثقیل برای حفر چاه و کار در ساختمان سازی مورد استفاده بود.
یکی از عوامل خیلی مهم در نگهداری انواع جرثقیل صنعتی و جلوگیری از توقف کار جرثقیل، در دسترس بودن قطعات
یدکی جرثقیل‌ها میباشد.
مهمترین تاثیر
قطعات یدکی جرثقیلجلوگیری از توقف در خط تولید و عملیات جا به جایی و بلند کردن اجسام در کارخانجات میباشد. زیرا در برخی موارد توقف فرآیند کار جرثقیل تاثیر مستقیم بر روی فرآیند تولید محصول مشتریان دارد که این توقف می‌تواند خسارت‌های مالی و بعضی موارد جانی را به مشتریان تحمیل کند.
کاربران
جرثقیلباید همواره آگاه باشند که برخی از قطعات جرثقیل مصرفی و برخی به دلایل مختلف مانند شرایط محیط کار و نحوه کارکرد اپراتورها معیوب می‌شوند و نیازمند تعویض به موقع می‌باشند.
توجه داشته باشید که همواره تعویض به موقع قطعات جرثقیل عاملی بسیار مهم در ایمنی و جلوگیری از خسارت‌های بیشتر میباشد.
در صورت بروز حادثه و خرابی جرثقیل اولین چیزی که به ذهن اپراتور دستگاه می‌رسد، تعمیر و یا تعویض قطعات جرثقیل میباشد. اکثر کسانی که در خط تولید کارخانه، مدام از جرثقیل خود استفاده می‌کنند معمولاً قطعات
یدکی جرثقیلرا در انبار خود نگهداری می‌کنند که در هنگام بروز مشکل سریعاً خرابی را رفع نمایند.
قطعات یدکی جرثقیل سقفیبه گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. برخی از این قطعات مصرفی هستند و پس از گذشت مدت زمان معینی نیاز به تعویض دارند. همچنین، برخی از تجهیزات جرثقیل سقفیکه به ندرت خراب می‌شوند، گاهی نیاز به تعویض دارند؛ به عنوان مثال، موتور و گیربکس و..
در زیر، برخی از قطعات اساسی جرثقیل به شرح ذیل آمده است:
الکتروموتور
موتور و گیربکس تجهیزات ضروری در
جرثقیل‌های سقفیمی‌باشند. موتور و گیربکس وظیفه به حرکت درآوردن چرخ‌ها برای حرکت جرثقیل در طول و عرض سالن را بر عهده دارند. تعداد و قدرت گیربکس موتور در طراحی و ساخت جرثقیل با توجه به ظرفیت بار و دهانه مورد نیاز جرثقیل تعیین می‌شود.
موتور الکتریکی یا الکتروموتور یا دینام نوعی ماشین است که انرژی الکتریکی را به حرکت مکانیکی تبدیل میکند. ایده کلی بر این استوار است که وقتی یک فلز‌هادی تحت جریان الکتریسیته، در یک میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد، نیرویی توسط میدان مغناطیسی بر آن‌هادی که حامل جریان برق است، وارد می‌شود. اکثر موتورهای الکتریکی دوار هستند، اما موتورهای خطی نیز وجود دارند.
در
جرثقیل سقفیبرخی از موتورهای بالابرها بصورت روتور مخروطی می‌باشند که در این نوع موتورها ترمزهای آنها بصورت میکانیکی بوده و در زمان استارت موتور، روتور در داخل پوسته جای گرفته و لنت ترمز از انتهای روتور که به پوسته انتهایی موتور (در کاسه عقب موتور) اصطکاک ایجاد کرده بود را آزاد کرده و موتور شروع به گردش میکند. و در برخی از موتورهای جرثقیل روتورها بصورت استوانه‌‌‌ای بوده که در این نوع موتورها ترمزهای جرثقیل‌ها بصورت مگنت الکتریکی می‌باشند که در زمان استارت موتور همزمان با آن برق مگنت نیز فعال گردیده و درگیری لنت با صفحه مجاور را آزاد کرده و موتور شروع به گردش می‌نماید.
گیربکس جرثقیل سقفی
گیربکس در زبان فارسی به معنی جعبه دنده است. این تجهیز بعد از موتور یا در مسیر تجهیزات صنعتی قرار می‌گیرند و با مکانیسم داخل گیربکس می‌توان گشتاور مورد نیاز دستگاه را با کم و زیاد نمودن نسبت چرخ دنده‌ها به یکدیگر، بدست آورد. بنابراین گیربکس ماشینی است که اولاً برای انتقال نیروی مکانیکی از منبع مولد نیرو به مصرف‌کننده و در درجه دوم برای برآوردن گشتاور و سرعت چرخش مورد نیاز مصرف‌کننده استفاده می‌شود به این صورت که موتور همیشه با یک سرعت و گشتاور می‌چرخد و گیربکس وظیفه دارد بر اساس نیاز، نیروی خروجی و سرعت را تغییر دهد. پس جعبه دنده در واقع یک واسطه بین منبع انرژی و مصرف‌کننده انرژی است که انعطاف‌پذیری را بین منبع انرژی و مصرف‌کننده انرژی برقرار میکند.
درام جرثقیل سقفی
به طور کلی نقش درام دریافت نیرو از گیربکس و انتقال آن به سیم بکسل و قلاب جرثقیل سقفیجهت بلند کردن وجابجایی بار میباشد. درام‌ها به دو دسته‌ی درام‌های ساده و درام‌های چند لایه تقسیم بندی می‌شوند.
درام ساده
که کلا یک دور سیم بکسل بر روی آنها پیچیده می‌شود .
درام چند لایه
در این درام‌ها لایه‌ی اول
سیم بکسل جرثقیل سقفیبه شکل یک مارپیچ همانند درام ساده پیچیده می‌شود و پس از آن که سیم بکسل به کناره‌ی انتهایی درام رسید ، لایه دوم در جهت مخالف لایه اول و با قرار گرفتن در گودی‌های ایجاد شده بین دورهای لایه اول ، پیچیده می‌شود .
حال برای این که سیم بکسل نیروی درام را به طور صحیح انتقال دهد باید به موارد زیر توجه نمود :
انتهای سیم بکسل را باید به گونه‌‌‌ای به درام متصل کرد تا تحمل نیروی وارده را داشته باشد .
هنگام پیچیدن سیم بکسل بر روی درام باید سیم بکسل را تحت فشار و کشش قرار داد تا از پرش سیم بکسل از یک شیار به شیار دیگر جلوگیری کرد .
باید به عرض شیارهای درام نسبت به قطر سیم بکسل نیز توجه نمود تا از خارج شدن سیم بکسل از شیار جلوگیری شود.